Firavun: Ey Haman! Benim için çamur üzerine ateş yak (pişmiş tuğla hazırla); bana bir kule yap

Yüce Allah 28:38 ayetinde şu şekilde buyurmaktadır;

Kuran Ayet No|Sure No|Ayet No|Ayet

Arapça okunuş

Meal

3288|28|38|وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَٰٓأَيُّهَا ٱلْمَلَأُ مَا عَلِمْتُ لَكُم مِّنْ إِلَٰهٍ غَيْرِى فَأَوْقِدْ لِى يَٰهَٰمَٰنُ عَلَى ٱلطِّينِ فَٱجْعَل لِّى صَرْحًا لَّعَلِّىٓ أَطَّلِعُ إِلَىٰٓ إِلَٰهِ مُوسَىٰ وَإِنِّى لَأَظُنُّهُۥ مِنَ ٱلْكَٰذِبِينَ

Ve kale fir'avnu ya eyyuhel meleu ma alimtu lekum min ilahin gayri, fe evkıd li ya hamanu alet tini fec'al li sarhan lealli attaliu ila ilahi musa ve inni le ezunnuhu minel kazibin.

Firavun, "Ey ileri gelenler! Sizin için benden başka bir ilah tanımıyorum. Ey Haman! Benim için kil-balçık üzerine ateş yak; bana bir kule yap, Musa'nın tanrısına çıkayım; ama ben, onun yalancılardan olduğunu sanıyorum," dedi.

 

(فَأَوْقِدْ) feevkid kelimesi kökü (وقد) ateş yakmak (fire), yakmak (burn), alevlendirmek (ignite) anlamındadır. Hans Wehr 4th ed., page 1275 (of 1303)

(ٱلطِّينِ) t-tini kelimesi kökü (طين) kil (clay), kil-balçık (argil), balçık (mud) anlamındadır. Hans Wehr 4th ed., page 678 (of 1303)

 

Ayet detaylandırıldığında;

#

Kelime

Anlam

Kök

1

ve kale:

ve dedi ki

قول

2

fir'avnu:

firavun

 

3

ya eyyuha:

ey

 

4

l-meleu:

ileri gelenler

ملا

5

ma:

   

6

alimtu:

bilmiyorum

علم

7

lekum:

sizin için

 

8

min:

hiçbir

 

9

ilahin:

bir tanrı

اله

10

gayri:

benden başka

غير

11

feevkid:

ateş yak

وقد

12

li:

benim için

 

13

ya hamanu:

Haman

 

14

ala:

üzerinde

 

15

t-tini:

kil-balçık

طين

16

fec'al:

ve yap

جعل

17

li:

bana

 

18

sarhen:

bir kule

صرح

19

lealli:

belki

 

20

ettaliu:

çıkarım

طلع

21

ila:

   

22

ilahi:

tanrısına

اله

23

musa:

Musa'nın

 

24

ve inni:

çünkü ben

 

25

leezunnuhu:

sanıyorum ki o

ظنن

26

mine:

-dandır

 

27

l-kazibine:

yalancılar-

كذب

 

Bu ayette çok net olarak görülmektedir ki firavun Haman’a bir emir vermektedir. Ondan bir kule inşa etmesini istemektedir. Bu kule yapma işini Musa peygamber ile dalga geçmek-küçümsemek için kinaye olarak mı söyledi veya gerçekten bir kule yapılması için emir mi verdi bilemiyoruz.

Ama ayette çok ilginç bir işaret mevcuttur.

Firavun Haman’a kil-balçık üstünde ateş yak demektedir. Açıkça pişirilmiş tuğla-briket yap demektedir. Tuğlalar-Briketler (‘brick’) herkesin bildiği gibi inşaat sektöründe çok önemli yer tutar.

Çamurun şekil verilip kuruması ile yapılır. Güneşte açığa bırakılarak kendi kuruması ile (‘unfired brick’) sertleştirilebilirken ateş ile yakılıp ısıtılarak (‘burnt brick’ ‘fired brick’) da yapılabilir.

Kuran’ı tam anlamadan ve detaylı incelemeden yapılan haksız eleştirilerden bir tanesi de bu noktada ortaya çıkar. Bu eleştiriyi yapanlar Kuran’da hata olduğunu iddia ederler. Onlara göre ateşte pişirilmiş tuğla kullanımı Mısır’da mevcut değildir. Roma dönemine kadar ateşte pişmiş tuğlayı bilmiyorlardı ve Mısır’da ateşte pişmiş tuğladan yapılmış hiçbir eser yoktu. Onlara göre Musa peygamber zamanında yaşamış olan firavunun ateşte pişmiş tuğladan haberi olamazdı. Onlara göre Kuran’da hata vardı.

Kuran’ı kelime kelime inceleyen, anlamaya çalışan ve gerçek tarihi araştıranlar için ise aslında büyük bir mucize vardır bu ayette. Hatta Yüce Allah’ın 2 kelime kullanarak (((فَأَوْقِدْ) feevkid=yakmak) ((ٱلطِّينِ) t-tini=kil-balçık) ateşte yanan kil-balçık (pişmiş tuğla)) ile bize Musa peygamberin yaşadığı dönemle ilgili işaret verdiğini de söyleyebiliriz.

 

Şimdi delillerimizi sunalım;

Musa peygamber döneminde yaşamış olan, musibetlere maruz kalan ve sonunda bol-suda (‘Kamışlı Göl’ ‘Reed Sea’) boğulan firavunun Sekhemre Seusertawy Sobekhotep VIII olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. M.Ö. 1640 yılında yaşanan Santorini volkanik patlamasının firavunun boğulmasına neden olan bir tsunami ürettiğini biliyoruz.

Bu konu ile ilgili detaylı araştırma için lütfen aşağıdaki makaleleri okuyunuz.

Firavun ve hanedanlığına gönderilen musibetler: Tufan, çekirge, bit, kurbağalar ve kan

Musa peygamber ve İsrailoğullarının Mısır’dan çıkışı ve bol suyun (Kamışlı Göl-‘Reed Sea’) bölümlere ayrılması ve Santorini tsunamisi: ‘Exodus’

Horlanan, ezilen milletin Mısır’a hâkim olması: Hiksoslular ‘Hyksos’ ve Santorini (‘The Minoan eruption of Thera’) patlaması

 

M.Ö 1640 yıllarında (firavunun yaşamış olduğu dönemde) Mısır Orta Krallık (‘Middle Kingdom’) dönemindeydi.  

Tarihi kaynaklar ve arkeolojik incelemeler birlikte değerlendirildiğinde genel olarak Antik Mısır’da ateşte pişirilmiş tuğlanın kullanımının nadir olduğunu görüyoruz. Genelde pişirilmemiş tuğla veya taş kullanıyorlar. Çok ilginç ki yapılan arkeolojik incelemelerde Mısır’ın öyle bir dönemi var ki yapılarda pişirilmiş tuğla kullanılmış. İşte bu dönem tam da Musa peygamberin yaşamış olduğu ve Haman’a emreden firavunun yaşamış olduğu Orta Krallık (‘Middle Kingdom’) dönemi.

Orta Krallık dönemine ait Nebua’da yapılan kazılarda ateşte pişirilmiş kilden-çamurdan elde edilmiş farklı boyutlarda tuğlaların sokak inşaatlarında kullanıldığı gösterilmiş. Daha sonra gelen Yeni Krallıkta (‘New Kingdom’)  ateşte pişirme işi bırakılmış. Pişirilmiş tuğlanın kullanılmaması onların bunu bilmediklerinden değil tercih (maliyet) etmemiş olabileceklerini düşündürür.

Şu nettir ki; M.Ö. 1640 yıllarında (Orta Krallık) ateşte pişirilmiş tuğla Mısır’da kullanılmaktaydı. Bu konuda hiçbir şüphe yoktur.

Kuran tek bir kelimesi ile bile bize ışık tutabilmektedir. Musa peygamberin yaşamış olduğu dönemi gösteren birçok delile ek bir delil olarak karşımıza çıkmaktadır.

İşte delil; Çok saygın bir kitabın 79. sayfası; Orta Krallıkta pişmiş tuğla kullanıldığını net olarak göstermekte.

Ancient Egyptian Materials and Technology Editör: Paul T. Nicholson, Ian Shaw, Cambridge University Press Sayfa 79:

misir firavun haman ates yak ustunde kil camur pismişs tugla kule yap musanin rabbine cikayim

1 

3

 

En doğrusunu Allah bilir.